Zlecenie i działalność wliczane do stażu pracy od 2026

Zmiany w Kodeksie pracy od 2026 r. – koniec z fikcją prawną

Nowelizacja, przygotowana przez resort rodziny, pracy i polityki społecznej, to odpowiedź na realia rynkowe, które od lat wymykały się sztywnym ramom Kodeksu pracy. Dotychczasowy system tworzył fikcję prawną, w której dwie osoby wykonujące te same obowiązki, ale na podstawie różnych umów, miały skrajnie odmienne prawa. Lata doświadczenia zdobywane na zleceniu czy kontrakcie B2B, choć cenne dla pracodawcy, formalnie nie istniały w kontekście uprawnień pracowniczych.

Celem przyjętych przepisów jest likwidacja tej nierówności. Ustawodawca uznał, że każda legalna forma aktywności zawodowej, od której odprowadzane są składki na ubezpieczenia społeczne, powinna być traktowana jako pełnoprawny wkład w życie zawodowe. To fundamentalna zmiana filozofii, która dostosowuje prawo do elastycznego rynku pracy i honoruje wysiłek tych, którzy często nie z własnego wyboru funkcjonowali poza etatem.

Kto zyska dzięki nowym przepisom – od freelancera po funkcjonariusza

Katalog beneficjentów nadchodzącej rewolucji jest niezwykle szeroki i obejmuje znaczną część polskiego społeczeństwa. Zmiany odczują przede wszystkim:

• Osoby pracujące na umowach zlecenia i o dzieło, które przez lata stanowiły trzon tzw. umów śmieciowych. Dotyczy to zarówno studentów, jak i doświadczonych specjalistów.
• Samozatrudnieni i kontraktorzy B2B, czyli ogromna grupa ekspertów z branży IT, marketingu, mediów czy budownictwa, którzy świadczyli usługi w ramach jednoosobowej działalności gospodarczej.
• Osoby współpracujące z przedsiębiorcami, najczęściej członkowie rodzin, którzy formalnie pomagali w prowadzeniu firmy.
• Freelancerzy i twórcy, których nieregularne, projektowe zlecenia dotychczas nie budowały żadnej historii zatrudnienia.
• Rolnicy zrzeszeni w spółdzielniach produkcyjnych oraz funkcjonariusze służb publicznych (m.in. Policji, Straży Granicznej, Służby Celno-Skarbowej), których okresy służby będą teraz wliczane do stażu pracy na rynku cywilnym.
• Osoby, które pracowały za granicą w formie innej niż stosunek pracy.

To rozwiązanie, które obejmie miliony Polaków, przywracając im poczucie stabilności i docenienia.

Co będzie wliczane do stażu pracy? Kluczem składki ZUS

Zgodnie z nowymi przepisami, podstawowym kryterium zaliczenia danego okresu do stażu pracy będzie podleganie ubezpieczeniom społecznym. Oznacza to, że do stażu wliczone zostaną wszystkie okresy, za które opłacano składki. Lista obejmuje między innymi:

• Prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej.
• Wykonywanie pracy na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia.
• Współpracę przy prowadzeniu działalności gospodarczej.
• Okresy pracy zarobkowej za granicą u pracodawcy zagranicznego.
• Pełnienie służby w formacjach mundurowych.

Co kluczowe, przepisy uwzględnią także okresy, w których składki nie były odprowadzane ze względu na obowiązujące zwolnienia, takie jak popularna „ulga na start” dla nowych przedsiębiorców. Ważną informacją jest fakt, że prawo będzie działać wstecz – pracownicy będą mogli zaliczyć do stażu wszystkie udokumentowane okresy aktywności zawodowej z przeszłości.

Jak potwierdzić staż pracy – cyfryzacja w służbie pracownika

Aby uniknąć paraliżu biurokratycznego, ustawodawca postawił na cyfryzację. Podstawowym dokumentem potwierdzającym lata pracy poza etatem będzie zaświadczenie wydawane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Co ważne, będzie można je uzyskać w formie elektronicznej za pośrednictwem Platformy Usług Elektronicznych (PUE ZUS). To rozwiązanie ma maksymalnie uprościć proces i odciążyć zarówno pracowników, jak i działy kadr.

W sytuacjach, gdy ZUS nie będzie posiadał kompletnych danych – na przykład w przypadku umów zleceń studentów do 26. roku życia, od których nie odprowadzano składek – pracownik będzie mógł posłużyć się innymi dowodami. Mogą to być kopie umów, rachunki czy świadectwa pracy. Na dostarczenie pracodawcy odpowiednich dokumentów pracownicy będą mieli 24 miesiące od dnia wejścia w życie ustawy.

Terminy wejścia w życie – sektor publiczny pierwszy, prywatny z czasem na adaptację

Nowe prawo zacznie obowiązywać od 1 stycznia 2026 roku. Ustawodawca przewidział jednak zróżnicowany harmonogram wdrożenia. Sektor publiczny, czyli urzędy i jednostki budżetowe, będzie musiał zastosować nowe zasady od razu. Z kolei pracodawcy prywatni otrzymają dodatkowe sześć miesięcy na dostosowanie swoich systemów kadrowo-płacowych. Ten okres przejściowy ma zapewnić „miękkie lądowanie” i dać firmom czas na aktualizację oprogramowania oraz wewnętrznych procedur.

Co zyskają pracownicy? Więcej niż tylko dodatkowy urlop

Korzyści płynące z reformy są wymierne i dotkną wielu aspektów życia zawodowego. Najważniejsze z nich to:

• Dłuższy urlop wypoczynkowy: Osoba, która przez 10 lat pracowała na zleceniu, a od roku jest na etacie, od razu zyska prawo do 26, a nie 20 dni urlopu.
• Prawo do nagród jubileuszowych i dodatków stażowych: To kluczowa korzyść zwłaszcza dla pracowników sektora publicznego, gdzie wysokość wynagrodzenia jest ściśle powiązana z latami pracy.
• Dłuższy okres wypowiedzenia i wyższa odprawa: Staż pracy wpływa na te parametry, dając pracownikowi większe bezpieczeństwo w przypadku zwolnienia.
• Większe szanse w rekrutacjach: Wiele stanowisk, szczególnie w administracji, wymaga udokumentowanego, kilkuletniego stażu pracy. Nowe przepisy otworzą te drzwi dla kandydatów z doświadczeniem pozyskanym na B2B czy zleceniu.

Nie mniej ważny jest wymiar symboliczny – poczucie, że lata pracy w elastycznych formach zatrudnienia są wreszcie traktowane na równi z etatem.